„Сценариото“ нè потсетува на прашањето: Што значи да се биде човек?
„Сценариото“ се базира на оригинални делови од соодветните книжевни дела, создавајќи колаж кој сплетува различни елементи од делата на автори како Брам Стокер, Лео Толстој, Сер Артур Конан и Вилијам Шекспир – вели режисерката Александра Кардалевска
Режисерката Александра Кардалевска неколку години работи во Турција, каде што на Истамбулскиот универзитет ги заврши своите докторски студии во областа на филмот и телевизијата. Иако кај нас веќе ја знаеме по неколкуте успешни театарски претстави, Кардалевска сега се обидува и во филмскиот свет. Завчера во Скопје, на Фестивалот на европскиот филм „Синедејс“ се случи премиерата на нејзиниот краток филм „Сценариото“. Повеќе за овој предизвик разговараме со Кардалевска.
Како се роди „Сценариото“?
– Филмот зборува за неколку познати ликови од литературата кои излегувајќи од оригиналните дела, заталкуваат во енигматскиот свет на „Сценариото“. Откако ќе станат свесни за нивното постоење во рамките на сценариото на самиот филм, тие се обидуваат да се ослободат од својата однапред одредена наративност со цел да станат вистински луѓе со сопствени избори, чувства и верувања.
Токму тој момент кога ликовите во приказната се стремат да го надминат своето книжевно потекло и да постигнат вистинска автономија, беше основна движечка идеја додека го создавав филмот. Всушност, таа идеја служеше како метафоричен приказ на нашите сопствени животи. Во време обележано со здравствена, економска, еколошка и политичка криза, „Сценариото“ се обидува да нè потсети на едно фундаментално прашање: Што значи да се биде човек? Среде свет оптоварен со рутини како по сценарио, филмот се обидува да нè охрабри да го свртиме нашето внимание кон себе, нè поттикнува да ја преземеме контролата врз нашите животи, да преземеме одговорност за своите судбини и да го саморекреираме нашето постоење.
Може ли да наброиме некои од познатите ликови од дела на литературата што излегле од нив и се нашле во филмот?
– Во сценариото се појавуваат Хамлет, Дракула, Шерлок Холмс, Ана Каренина и нејзиниот љубовник Вронски. Изборот да се вклучат овие конкретни ликови беше заснован на нивниот иконски статус во литературата и нивната способност да резонираат со широката публика. „Сценариото“ се базира на оригинални делови од соодветните книжевни дела, создавајќи колаж кој сплетува различни елементи од делата на автори како Брам Стокер, Лео Толстој, Сер Артур Конан и Вилијам Шекспир. Но, овој пат ликовите се наоѓаат во контекст кој е исполнет со апсурдни ситуации, овозможувајќи неочекувани интеракции меѓу нив. Верувам дека ваквиот пристап не само што им оддава почит на оригиналните автори и нивните литературни креации, туку и додава слој на интертекстуалност на филмот. Со спојување на овие ликови во нови ситуации, „Сценариото“ ги истражува границите на нивното измислено постоење и ги предизвикува очекувањата поставени од нивните оригинални приказни.
Како го направивте изборот?
– Сите ликови имаат различна функција во приказната. Хамлет од реномираната истоимена драма на Шекспир додава допир на интроспекција и сложеност на приказната. Неговите филозофски размислувања служат како катализатор за истражување на егзистенцијалните теми. Дракула, бесмртниот вампир на Брам Стокер, внесува чувство на мистерија и темнина во филмот. Неговото присуство додава елемент на натприродното и дава интригантен контраст со другите ликови. Шерлок Холмс, легендарниот детектив на Сер Артур Конан Дојл, го внесува својот остар интелект и дедуктивното расудување. Неговото присуство придонесува за разоткривање на мистеријата на филмот и ја вклучува публиката во истрага, додека Ана Каренина и Вронски, ликовите од ремек-делото на Лео Толстој, додаваат романтична и страсна димензија на филмот.
Ова Ви е прв филм. Досега бевте фокусирана повеќе на театарот. Ви треба нов предзивик?
– Да, во право сте дека мојата позадина првенствено е насочена кон театарот. Сепак, отсекогаш сум имала длабок интерес и за театарот и за филмот и верувам дека овие две дисциплини можат да имаат взаемна корист и надополнување. Додека работев како театарски режисер, имав прилика да работам и на повеќе филмски проекти како што се „Бал-Кан-Кан“ на Дарко Митревски, „Сенки“ на Милчо Манчевски, серијата за Дизни Плус „Сенки“ на Мехмед Ада Озтекин и други. Овие проекти ми овозможија да стекнам искуство во процесот на снимање филмови и раскажување на приказната преку објективот на камерата.
Некое време живеете во Турција. Дали таму имате можност да се занимавате со режија?
– Во Турција, на Истамбулскиот универзитет ги завршив докторските студии во областа на филмот и телевизијата. Ова академско патување го продлабочи моето разбирање за филмот како медиум и ми обезбеди солидна теоретска основа. Во Истанбул го снимав мојот прв краткометражен филм „Жената во виолетово“ (The Woman in Purple, 2016).
Што по „Сценариото“? Имате ли некои други проекти што Ве чекаат?
– Во моментов се подготвувам за мојот прв долгометражен филм кој претставува македонско-турска копродукција и воедно подготвувам театарска претстава која се базира на сценариото на филмот „Некои тоа го сакаат жешко“.